Do końca maja można obejrzeć w Muzeum Regionalnym nową wystawę czasową zatytułowaną "Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku". Udostępniło ją Muzeum Architektury we Wrocławiu. Wystawa przygotowana przez Krzysztofa Eysymontta i Beatę Fekecz-Tomaszewską ma charakter planszowy. Na 70 planszach pokazane są fotografie renesansowych dworów i kilku wież rycerskich z Dolnego Śląska w jego obecnych granicach. Oprócz współcześnie wykonanych zdjęć, obejrzeć można także archiwalne zdjęcia niektórych dworów, ich wnętrz i wyposażenia. Wcześniejszy wygląd dworów pokazują rysunki Fryderyka Wernera, wykonane około połowy XVIII wieku, a także pochodzące z II połowy XIX wieku litografie, zamieszczone w wydawnictwie Aleksandra Dunckera. Wśród tego bogatego materiału ikonograficznego znajdują się także rysunki legnickich artystów: Theodora Blaettenbauera, Elfridy Springer, a także innych rysowników i malarzy. Zdjęciom towarzyszą krótkie opisy zawierające rys historyczny, do opisów dołączone są rzuty każdej budowli, które ułatwiają śledzenie zmian architektonicznych wprowadzanych w kolejnych stuleciach.
Początki renesansowych dworów na Śląsku sięgają pierwszych lat XVI wieku.
Dwory to siedziby pańskie stawiane w obrębie posiadłości ziemskich, użytkowanych na prawie rycerskim w systemie gospodarki feudalnej. Rozkwit tego typu budowli przypada na II połowę XVI wieku i trwał nieprzerwanie do lat dwudziestych XVII stulecia. Poprzedziły je tak zwane wieże rycerskie, z których najbardziej znaną na Śląsku jest wieża w Siedlęcinie pod Jelenią Górą.
Dwory renesansowe były wznoszone głównie przez północnowłoskich architektów, muratorów i kamieniarzy. W XVI i pierwszej połowie XVII wieku na terenie całego Śląska powstało ponad 200 dworów szlacheckich. Śląsk i sąsiadujące z nim Łużyce stały się w tym czasie prawdziwą krainą dworów. Późniejsze przebudowy niekiedy zatarły ich renesansowy wygląd. Mimo architektonicznych przekształceń przetrwały one do 1945 roku. Niestety w następnych dziesięcioleciach wiele z nich popadło w ruinę. Z żalem trzeba powiedzieć, że proces ten mimo spektakularnych, ale wciąż jednostkowych przykładów sanacji niektórych dworów, a nawet podnoszenia ich z ruin, ciągle postępuje. Niedawno Kamienna Góra zwróciła się do konserwatora z wnioskiem o wyburzenie pozostałości pięknego, renesansowego dworu Grodźctwo. Po odrzuceniu wniosku, władze Kamiennej Góry chcą się zwrócić o zgodę do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. A przecież odrestaurowane z pietyzmem pałace w Wojnowicach, Kliczkowie, Wojanowie pokazują jak dużą atrakcję turystyczną mogłyby stanowić renesansowe dwory śląskie.
Z wystawą obowiązkowo powinni się zapoznać uczniowie szkół. Na pewno zaciekawi też miłośników architektury i regionalistów. Wystawa jest bardzo dobrze przygotowana pod względem merytorycznym i graficznym, a krótkie opisy każdej budowli i wprowadzający do wystawy tekst ułatwiają jej odbiór.
Prezentowana obecnie w Muzeum Regionalnym wystawa jest owocem wieloletnich badań prowadzonych przez Krzysztofa Eysymontta nad śląską architekturą renesansową. Spod jego pióra wyszła także praca poświęcona renesansowym dworom na Śląsku, która oprócz części opisowej zawiera katalog dworów. Praca ta została zauważona i doceniona przez środowisko konserwatorów, za którą autor niedawno odebrał nagrodę. Ta cenna publikacja powinna się znaleźć w bibliotece każdego miłośnika architektury i regionu.
Do wystawy wykorzystano materiały ikonograficzne i fotografie archiwalne ze zbiorów, między innymi: Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Instytutu Historii Architektury Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Muzeum Architektury we Wrocławiu.
Wystawa została zrealizowana ze środków przyznanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
j.j.
