Noc świętojańska, kupała bądź sobótka

To określenia najkrótszej nocy w roku, które znane były w Polsce oraz we wszystkich krajach słowiańskich jeszcze przed przyjęciem chrześcijaństwa. Przeprowadzane w trakcie tej wyjątkowej nocy obrzędy oraz zabawy miały zapewnić uczestnikom zdrowie oraz udane plony. Podczas radosnych zabaw odbywały się różnego rodzaju wróżby i tańce. Dziewczęta puszczały w nurty rzek wianki z zapalonymi świecami. Jeśli wianek został wyłowiony przez kawalera, oznaczało to jej szybkie zamążpójście. Jeśli płynął, dziewczyna wyjdzie za mąż, ale nieprędko. Jeśli zaś płonął, utonął lub zaplątał się w sitowiu, prawdopodobnie zostanie ona starą panną. Ważnym elementem uroczystości jest legenda o kwiecie paproci, który ponoć zakwita tylko tej jednej nocy. Znalezienie go zapewniało szczęście, bogactwo i pomyślność. Kiedy w 966 r. Mieszko I przyjął chrzest, rozpoczęto walkę z pogańskimi praktykami. Ponieważ ludność nie chciała zrezygnować z uroczystych obchodów sobótki, postanowiono połączyć te praktyki z chrześcijańskim świętem Jana Chrzciciela. W ten sposób do zwyczajów doszła kąpiel w rzece oraz wierzenia, że po nocy świętojańskiej można już bezpiecznie pływać.

 

 

Jak chojnowianie świętowali słowiańską tradycję przekonać mógł się każdy, kto w tym wydarzeniu uczestniczył.

Zaczęło się o godzinie 17. Na scenie zlokalizowanej w Parku Śródmiejskim, nad lewym brzegiem Skory, przestrzeń wypełnił śpiew folkowego zespołu Wesoła Gromadka. 11 pań i czterech panów, to rzeczywiście wesoła gromadka. Teksty ich przyśpiewek – w większości humorystyczne i sprośne – nadały plenerowemu spotkaniu swojskiego klimatu.

 

 

W tym czasie najmłodsi brali udział w konkursie plastycznym. Ich zadaniem było narysowanie kwiatu paproci, którego przez stulecia nikomu nie udało się znaleźć. Wyobrażenia o magicznej roślinie obdarzającej bogactwem, siłą i mądrością były różne i każde z nich zostało nagrodzone przez organizatora.

 

 

 

Wizerunku kwiatu paproci pośród drzew w parku szukały też dziesiątki pragnących być pierwszymi, którzy zobaczą go na własne oczy.

 

 

 

Przemierzając szlak, który wyznaczały pomniki przyrody, prowadzeni wierszowanymi wskazówkami, wyglądali tej jedynej paproci, rozwiązując jednocześnie hasło terenowej, przyrodniczej zabawy. W traw dywanie, w liści szumie

Kwiat paproci skryć się umie.

Dziś szukajmy go tu razem,

W tę noc idąc śladem marzeń,

Bo w literach imion pomnikowych drzew

Hasła zabawy zawiera się śpiew.

(…)

Pomnik kiedyś miałem w tym mieście,

Dziś ostatnią nazwiska literę w szaradzie umieśćcie.

O "Rękawiczce" balladę wszystkie damy niegdyś znały.

Niczym sąsiad mój – kasztanowiec jestem biały.

Łatwo nie było. Wyprawa wymagała cierpliwości, czytania ze zrozumieniem i bystrości umysłu, a spośród tych, którzy tymi cechami się wykazali i prawidłowo rozwiązali hasło, rozlosowano atrakcyjne nagrody. Nagrody trafiły także do autorów, a raczej autorek cudownych, pachnących latem wieńców. Potem puszczone zostały nurtem Skorej. Czy trafiły w ręce ukochanego, tego nie wiem, ale z pewnością przez kilka godzin zdobiły chojnowską scenę, wiele mówiąc o wrażliwości i pracowitości ich właścicielek.

 

 

 

 

 

Gdy dzień chylił się ku końcowi, scenę wypełniły kolorowe, połyskujące brokatem cygańskie stroje, a w parku niósł się romski śpiew.

 

 

 

Muzyka, śpiew, taniec, temperament artystów, piękne barwne stroje, wspaniała zabawa oraz zaczarowany świat Cygańskiego Taboru, bawił chojnowian do późnych godzin wieczornych. Do czasu, gdy tradycji miało stać się zadość i Skorą puszczono świecące blaskiem świec świętojańskie wianki. Ponad 200 wieńców, spokojnym nurtem płynęło efektownie w dół rzeki, malując obraz chojnowskiej Nocy Kupały.